Pages

sociabuzz

How about this ?

Rabu, 25 Januari 2012

Malajah Macecimpedan


Malajah Macecimpedan
Olih: I Md Agus Kamiartha.

                        Macecimpedan duke dumun sampun lumrah kanggen  anake alit-alit, anom-anom utawi nak lingsir. Jadma Baline santukan daweg dumun durung wenten sakadi mangkin akehipun unen-unen, plalian , genah malali punika taler wenten sarana sane sampun modern sakadi mangkin.
                        Sasampune sore ring desa dawege dumun, durung wenten listrik, jumahan pada peteng malajah nganggen sarana sentir , lampu berom, lampu krongking anggen nyinarin petenge ring paumahan. Durung wenten Televisi wantah wenten radio langah-langah nganggen baturai. Yening rahina redite krama banjar sane pinih seneng para istri-istrine sami pada ngontakang arja madingehang sambilanga magarapan. Sesampune peteng napi malih nuju purnama, santukan durung wenten Telivisi napi malih ane madan VIDIO, VCD, DVD, INTERNET,HP miwah sarana sane tiosan, yen aget di malam minggu ada film ane madan layar tancap masarana antuk tiing katancebang kadagingin layar anggon muter film daweg dumun madan komedi wenten taler anak ngorahang Misbar yening wenten grimis anake mabalih sami bubar.

                        Santukan nenten wenten hiburan ring jero soang-soang raris alit-alite mapupul ring pempatan, umah pisaga miwah genah sane becik ada galah-galahan, mengkeb-engkeban, draman-dramaan, macipatan miwah sane tiosan. Ring galah punika raris wenten malajah macecimpedan sane lumrah kasengguh teka-teki sane gunane mangasah otak ring bahasa Indonesia. Alit-alit mangkin arang pisan malajah macecimpedan santukan sampun matiosan gumine dumun sareng mangkin.Dumadak ja malarapan antuk sesuratan akidik punika alit-alit punika taler parajana Baline sareng-sareng nglestariang warisan leluhur sane wenten akeh madaging piteket-piteket, utawi tutur sane becik.
Cecimpedan punika pinaka bade-badean utawi terka-terkaan sane gunane untuk mangasah otak sambilang macanda, malplaian punika taler ring makedekan utawi saling sentil ring sajeroning pagubugan. Cecimpedan kruna lingganipun “cimped”kaduipurwayang (reduplikasi) dados “cecimped” raris polih     pangiring –an. Macecimpedan punika boya ja kanggen ring anak alit kewanten, taler kanggen rimg anak sampun anom utawi anak sampun lingsir sane kanggen ring sajeroning kulawarga, pagubugan, punika taler kanggen ritatkala makarya samangdane ring sajeroning pakaryan punika sang sane macecimpedan nenten marasa kenyel ring sajeroning ngambil pakaryan punika.
Cecimpedan sane sampun lumrah kaperangan dados tigang sorog minekadi:
            l. Cecimpedan alit-alit (Teka-teki anak-anak).
            2.Cecimpedan biasa(Teka-teki orang di atas 10 tahun).
            3.Cecangkriman (Syair teka-teki).
Ngiring mangkin uratiang pahan “Cecimpedan” soang-soang sakadi ring sor!
1.1 Cecimpedan alit-alit (Teka-teki anak-anak).
Cecimpedan alit-ali puniki lumrah kanggen alit-alit sane mayusa kirang 10 tiban yening sakadi mangkin alit-alit kari PAUD, TK. Punika taler SD kelas 1 miwah kelas 2.
Sane paling lumrah dumun kanggen samangdane alit-alit makeh madue kosa basa (pembendaharan kata) saantukan yusane punika kari malajan mabaos punika taler malajah makarya lengkara. Lengkara sane mange iriki bawak-bawak pisan punika taler artinipun dados matiosan nanging mateges sampun mirip.
Uratiang conto ring sor!
a.Apa yang cing koh?
Jawabanipun dados:
       l.Cicing mokoh.
      2.Cicing ngohkoh.
Jawaban cecimpedan punika makakalih patut.
Conto sane tiosan : a.Apa cing dag?.         b.Apa cing tek?
Indayang sareng-sareng ngarereh artinipun sane maiketan sareng kruna kaping pungkur sakadi dag, dados bodag, dagdag, kadagdag, dados taler udag. Punika taler kruna kaping pungkur tek, dados nglentek, makutek miwah sane tiosan.Lengkaranipun sakadi :Cicing medem di udag, Cicing ngamah dagdag, dados Cicing kadagdag. Conto kaping kalih lengkaranipun: Cicing pules nglentek, Cing kukune makutek.
1.2 Cecimpedan Biasa (Teki-teki orang- orang di atas 10 tahun).
Cecimpedan biasa puniki lumrah kanggen ring alit-alit sampun mayusa 10 tiban ngamenekang, taler jadma sane sampun truna utawi sampun lingsir kanggen ritatkala macanda, makedekan saling sentil(sindir), cacad sane ngawinang jadmane punika ica, seneng utawi sebet santukan nenten prasida nyawis artin cecimpedan punika. Conto cecimpedan biasa sane sampun lumrah irika madaging palajahan basa Inggris, santukan basa Inggris sampun makeh ngranjing ring basa Bali tur dados basa internasional. Uratiang conto cecimpedan ring sor:
Apa yang tain blek magantung? Kruna blek (black) artinipun badeng. Punika artine uling cerik suba malajahin basa Inggris. Cecimpedan punika artinipun juet. Juet yening sampun tasak mawarna badeng (black basa Inggris).
Ring sor conto cecimpedan biasa:
a. Apa yang anak cerik maid cacing.
Ring cecimpedan puniki anak cenik kaumpamayang jaum, cacing kaimbangang benang. Jawaban ipun jaum (jarum) sane kanggen nyait baju utawi kamben.
b..Apa cekuk kajengitin
Ring cecimpedan kaimbangang ring anak sane nginem yeh aji caratan (tempat air dari tanah liat). Sadurung nginem yeh punika baong caratane kacekuk, irika boya ja nganggen sinduk, gelas utawi sane tiosan nanging wantah langsung kainum yening sareng akeh selegenti, sadurung nginum sang sane nginum patut ngajengit dumun samangdane toyone prasida ngranjing ring cangkem sang sane nginum toyo punika.Jawaban sane patut anak nginum toyo aji caratan.
1.3 Cecangkriman.
Cecangkriman nenten wenten tios wantah cecimpedan, nanging binanipun cecangkriman katembangang sane lumrah kasengguh syair teka-teki ring basa Indonesia. Cecangkriman kanggen ritatkala nyirepang anak alit duke dumun, santukan dumun during wenten TV, TIP, miwah sarana sane tiosan. Punika mawinan anak lingsir akehan magending sambilanga nyangkol utawi ngayunang pianak utawi cucunipune. Mungguhing pupuh sane kanggen tan seos wantah pupuh Pucung.
Uratiang conto cecangkriman ring sor:
a. Berag landung,
   ngelah panak cenik liu,
   memene slelegang,
   panakne jekjek enjekin,
   menek tuun,
   memene gelut gisiang.
Ring cecangkriman ne wau sane kaorahang berag landung wantah jaan sane malakar aji tiing utawi kayu kanggen menek punya-punyanan sane tegeh. Panak iriki kasengguh palit jaan ane kajejekjek ritatkala menek, yening tegeh liu palitne yening endep bedikan palitne. Yening ngangge patut gelut makta kapunyan kayune, nenahang ka punyan kayune patut kaslelegang (miring) nenten dados jegjeg (Vertikal) utawi ngebah (Horosontal).
Raris jawaban sane patut anak menek kayu nganggen jaan.
b.Rurung buntu,
   tan masepak nolor terus,
   nyen makeneh mentas,
   apang elahan agigis,
   musti blenggu,
   majalan ditu magaang.
Jawabanipun ; anak menek punyan nyuh nganggon slingkad.
                        Punika samatra indik cecimpedan samangdane para sisia utawi sapa sira ugi sane seneng indik sastra Bali samangdane mecikang samatra punika benjang pungkuran sastra Bali drune sayang kasenengin olih para yowana, para sujana, miwah para pamilet sastra Bali punika mangda sareng-sareng nglestariang sastra Bali druene.. Titiang nunas  ampura banget santukan sesuratan punika doh saking pikahyun para sameton sane ngwacen. Pinih untat titiang ngaturang suksma mogi-mogi sesuratan akidik puniki mawiguna antuk panglimbak sastra Bali druene sane sampun sayan doh ring pagubugan utawi ring masyarakat. Pinaka pamuput sineb titian antuk ngaturang paramasanti Om Santhi Santhi Santhi Om.

0 komentar:

Posting Komentar

 

Bli Wayan. Copyright 2008 All Rights Reserved Revolution Two Church theme by Brian Gardner Converted into Blogger Template by Bloganol dot com